Νίκου Λαρυγγάκη
Ζήσης Οικονόμου: Η δημιουργική προσέγγιση της μουσικής
Του ΝΙΚΟΥ ΛΑΡΥΓΓΑΚΗ
Είχε έρθει η μέρα να συναντήσω τον αξιομνημόνευτο Δήμαρχο Σκιάθου κ. Κώστα Παπαδούλια για την ίδρυση σχολείου μουσικής. Λίγες ώρες πριν ο Ζήσης με περίμενε στο άλλο του σπιτάκι, κοντά στη θάλασσα. Σαν εισήλθαμε στο σαλόνι, με ρώτησε αν είχα διάθεση να ακούσω κάτι από τη μουσική του. Πλησίασε το μαύρο πιάνο και άρχισε να παίζει.
Σύντομα διέκρινα έναν άλλο ήχο. Τα δάχτυλά του είχαν άλλη προσέγγιση, πολύ πιο ξεχωριστή από το σύγχρονο τρόπο - θα έλεγα άγγιγμα με προοπτική μέλλοντος και σαν αρμονική σειρά και σαν τρόπος χρώματος, έντασης και διάρκειας φθόγγων.
Οι σφαίρες που εκινούντο οι μουσικοί του όγκοι μου ήταν κάτι πρωτόγνωρο, μα παράξενα οικείο. Προφανώς δεν υπήρχε ίχνος μελωδίας, όπως την ξέρουμε. Παρ όλα αυτά, οι μουσικοί νευρώνες αυτού που αφουγκραζόταν με τις οξύρυθμες δυναμικές του με κρατούσε μαγνητισμένο μέσα από τις κορυφές και πτώσεις, τις παύσεις και τις πυκνώσεις του. ʼνισος μέσα σε ένα πλαίσιο εύρυθμης ισορροπίας.
Αυτή η έρπουσα ανισότητα της μουσικής του δομής με προδιέθετε σε άνοιγμα ψυχής, ώστε να δεχτώ κάτι πολύ πιο πέρα από τα δεδομένα κλισέ ακούσματα της όποιας μουσικής των ημερών μας. Πρόκληση και έκπληξη μαζί, με μια δόση αφέλειας στο παιχνίδισμα του ηχητικού του ρευστού. Ήταν ό,τι πιο αγνό είχα ακούσει. Τόσο διάφανος μες τις παύσεις του, τραγικός στις διενέξεις των διαστημάτων, ωκεάνια τρυφερός στην ορμή του.
Έλεγε: Η μουσική ρέει και διαμορφώνεται όχι μόνο μέσα από το βάθρο της τεχνικής της θεώρησης, αλλά κυρίως από το απρόβλεπτο κι απροσδιόριστο της κίνησης των δακτύλων αυτό που στη δημιουργική μουσική εξέλιξη ακούγεται ακόμη και ως φάλτσο, εκεί να συντελείται η γέννα της νέας τονικότητας του περιεχομένου. Η πορεία του έργου προχωρεί μέσα από το γέννημα της σύμπτωσης.
Τα δάχτυλα κρύβουν μέσα την παλάμη τους το τρίτο νοητικό κέντρο του ανθρώπου - ένα φάσμα νοημοσύνης που συμβαίνει να αφυπνίζεται όταν η ψυχική ένταση του δρώμενου αγγίζει την κρίσιμη ζέση και όλη η κυτταρική δομή της υπόστασης του δημιουργού χοροπηδά στο ρυθμό του ενστίκτου. Αργότερα στη μικρή μου μουσική περιοδικότητα αντιλήφθηκα την αισθαντική του αυτή αλήθεια: Η στιγμή της σύμπτωσης ως διαδραστική ιδιότητα του έργου.
Αίφνης, η πρωινή ηλιόφωτη δέσμη πέρασε από το ανοιχτό παράθυρο κι έλουσε το πρόσωπό του. Ανάμεσα σε σιωπή κι αντίλαλο της μουσικής του συζητήσαμε για το βαθμό αφέλειας, που μπορεί να διακατέχει το δημιουργό στη διαμόρφωση του έργου. Αν η αφέλεια δρα ως χαρακτηριστική ροπή, τότε, πέρα από την ψυχονοητική εγρήγορση, το έργο συντελείται "χωρίς να το ξέρεις" κι όμως είσαι εκεί. Ζωντανός σαν ποτέ άλλοτε, ανέμελος συμφερόντων, συγκινήσεων λατρείας και αποθέωσης. Μονολιθικός στο κέντρο και έναστρος στην περιφέρεια. Το παράδοξο του ζειν. Κι η μουσική, είναι ζωή! Και την τραγουδούν μετ` αφελείας, μόνο όσοι είναι παιδιά. Κι ο Ζ. Οικονόμου ήταν ένα από αυτά, ηλικίας απροσδιόριστης και πάντα παρών.
Συνάντηση μουσικής και ποίησης
Σημειώσεις του στη μουσική και στην ποίηση περιέχει το δοκίμιο της συλλογής "Λόγος και Ύπαρξη" με τίτλο "Αισθητική ψυχολογία του τοπικού και χρονικού":
«Ο χρόνος σαν ποιότητα είναι ο ρυθμός. Ο χώρος σαν ποιότητα είναι η αρμονία.
Μεταξύ χώρου και χρόνου, αρμονίας και ρυθμού δηλαδή μεταξύ των δύο στοιχείων της κίνησης (ή των δύο στοιχείων της ποιητικής έκφρασης στην περιοχή της τέχνης) δεν υπάρχει σχέση αιτίας κι αποτελέσματος, γιατί αν υπήρχε, η κίνηση θα πήγαζε απ` τόνα ή τ άλλο ή κι απ` τα δυό, ενώ η κίνηση και η αρχική ορμή είναι ακαθόριστη, πρωταρχική κι ανεξάρτητη.
Έτσι με την πρωταρχική επιθυμία και άγνοια, ψηλαφούμε τον κόσμο.
Με το ψηλάφισμα σχηματίζεται το εμπειρικό εγώ, που είναι μια εσωτερίκευση του εμποδίου και μια συνυφασμένη χώρου-χρόνου. Αλλά ο καθαρός εαυτός, μένει πέρα από το εμπειρικό εγώ και πέρα από το νου μας.
Όταν ο καθαρός εαυτός μάθει να ξεχωρίζεται, να μην προσκολλιέται, να μη συνταυτίζεται μέσα σε συνθέσεις και αποσυνθέσεις των φυσικών πράξεων, εξακολουθεί να μένει καθαρός, δηλαδή να μη σχηματίζει εγωιστικό εγώ (η αντίθεση προς το σωματικό, ψυχικό και πνευματικό), που εμποδίζει την αυθόρμητη και δημιουργική κίνηση που γεμίζει το αρχικό "άδειο".
Έτσι, ελευθερία είναι μια κατάσταση απομόνωσης από την επενέργεια των τυφλών νόμων της φύσης και η ικανότητα διάκρισης. Γι` αυτό η εντελής και αυστηρή εφαρμογή των κανόνων της τέχνης και ποίησης, δεν κάνει καθόλου το έργο τέχνης και την ποίηση, παρ` ότι είναι από τους απαραίτητους όρους. Χρειάζεται ένα κάτι: Η ελευθερία δηλαδή η αναδημιουργία μέσα στη διαφορά απ` όπου βγαίνει μόνη της η διάκριση».
Δημοσιευμένο στην εφ. Θεσσαλία 9/1/2011
|
Η άποψή σας
|
|
|
|
Έχετε διαβάσει αναρτημένο υλικό στην ενότητα %EF%BF%BD%EF%BF%BD%EF%BF%BD%EF%BF%BD%EF%BF%BD%EF%BF%BD%EF%BF%BD%EF%BF%BD%EF%BF%BD%EF%BF%BD%EF%BF%BD%EF%BF%BD%EF%BF%BD%EF%BF%BD%EF%BF%BD%EF%BF%BD%EF%BF%BD%EF%BF%BD%EF%BF%BD%EF%BF%BD;
Θέλετε να σχολιάσετε;
|
|
|
|
| |
|
